De cijfers zijn binnen en ze zijn ronduit historisch: de opwarming van de aarde in 2024 heeft er officieel toe geleid dat dit jaar het warmste jaar ooit is geworden. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid lag de gemiddelde temperatuur op aarde gedurende een volledig kalenderjaar 1.5 °C boven de pre-industriële temperaturen, een mijlpaal waar onderzoekers al jaren voor waarschuwen in klimaatverdragen zoals het Akkoord van Parijs. Het is niet zomaar een recordstatistiek – dit is een keerpunt dat aangeeft dat ons klimaatsysteem mogelijk onbekend terrein betreedt.
Een jaar dat klimaatrecords herschreef
In overeenstemming met de richtlijnen van de Europese Unie Copernicus Climate Change Service, het gemiddelde de mondiale oppervlaktetemperatuur in 2024 was 15.10 °C, het record van 2023 werd met 0.12 °C verbroken. De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) heeft een afwijking van 1.55 °C (±0.13 °C) boven het pre-industriële referentieniveau (1850-1900) vastgesteld., terwijl de NOAA het op 1.46 °C stelde, het hoogste temperatuurrecord ooit.
Even zorgwekkend was de warmte-inhoud van de oceanen, die recordhoogtes bereikte in de bovenste 2,000 meter. Oceanen nemen meer dan 90% van de overtollige warmte op die in de oceanen is opgeslagen. broeikas gassen, en deze recordbrekende warmte vertaalt zich naar mariene ecosystemen meer stress ervaren.
Context toevoegen, 2024 was het natste jaar ooit gemeten. De hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer was 4.9% hoger dan normaal in de periode 1991-2020., waardoor extreme regenval, overstromingen en stormintensiteit toenemen. Meer waterdamp zorgt ook voor meer warmtebehoud, waardoor een dreigende terugkoppelingslus ontstaat die de opwarming verder versnelt.
Lees ook: Opwarming van de aarde gekoppeld aan stijgende kankercijfers bij vrouwen: onderzoek
Extreem weer op ongekende schaal
De temperatuurstijging als gevolg van de opwarming van de aarde in 2024 was niet alleen een theoretisch getal: het leidde tot catastrofale gebeurtenissen over de hele wereld.
- Hittegolven in Antarctica:Op sommige plaatsen waren de wintertemperaturen 10–28 °C hoger dan gemiddeld, waardoor de ijsplaten zich instabiel maakten en de zeespiegel sneller steeg.
- Noord-Amerikaanse rampenDe Verenigde Staten hebben 27 verschillende weers- en klimaatrampen meegemaakt, elk met een schade van meer dan 1 miljard dollar, waaronder de verwoestende gevolgen van Orkaan Helene.
- Gletsjer retraite:Het ijsverlies in Noord-Amerika en Europa is in het voorgaande decennium verdubbeld ten opzichte van het gemiddelde, waardoor de watervoorraden en de ecosystemen in de Alpen in gevaar komen.
- Koraalverbleking: De huidige mondiale koraalverbleking De gebeurtenis heeft al ongeveer 84% van de riffen ter wereld aangetast, waardoor de mariene biodiversiteit en de visserijeconomie in gevaar komen.
Kortom, de hitte van 2024 heeft niet alleen records gebroken, maar ook ecosystemen, infrastructuur en bestaansmiddelen verwoest.
Lees ook: Recordhittegolf in Kasjmir: zal deze trend zich voortzetten?
Overschrijding van de 1.5 °C-grens: drempel of trend?
Jarenlang werd de grens van 1.5 °C in het klimaatdebat gepresenteerd als een symbolische "gevarengrens". Maar feitelijk was dit nooit bedoeld als een grens van één jaar – het is een verwijzing naar de aanhoudende opwarming van de aarde over decennia. Toch is de realiteit dat de opwarming van de aarde in 2024 elf maanden achtereen boven dit punt bleef, zeer verontrustend.
Wetenschappers benadrukken dat elke fractie van een graad het gevaar vergroot:
- Hittegolven worden langer, heter en dodelijker.
- Droogtes worden ernstiger en vormen een bedreiging voor de voedselzekerheid.
- De zeespiegel stijgt en de kwetsbaarheid van de kust wordt groter.
- Het verlies aan biodiversiteit neemt toe, van koraalriffen tot pooldieren.
Dit is niet alleen een kwestie van 'één slecht jaar'. De verhoogde concentraties van broeikasgassen en de aanhoudende warmte van de oceaan impliceren dat wat we in 2024 hebben meegemaakt, wel eens een voorbeeld zou kunnen zijn van een nieuwe klimaatnorm.
Lees ook: Recordbrekende hittegolf in China drijft vraag naar elektriciteit naar recordhoogte
Waarom 2024 zo heet was
Hoewel de door de mens veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen de langetermijnfactor blijft, werd de hitte in 2024 versterkt door een krachtige El Niño in de Stille Oceaan. El Niño heeft de neiging om de wereldwijde temperatuur gedurende ongeveer een jaar op natuurlijke wijze te verhogen, maar de omvang van de piek in 2024 laat zien hoe menselijke en natuurlijke factoren nu samenwerken om het klimaat tot extremen te drijven.
Belangrijkste bijdragende factoren:
- CO₂-concentraties: In 424 bedroeg de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer gemiddeld 2024 ppm, ongeveer 50% boven het pre-industriële niveau.
- Methaanstijging: Methaan, met zijn hoge aardopwarmingspotentieel, brak historische records met niveaus van meer dan 1,920 ppb.
- Energieopslag in de oceaan: Het enorme warmtereservoir van de oceaan slaat voortdurend energie op, waardoor kortetermijnkoeling onwaarschijnlijk is.
De menselijke impact van de crisis
Naast de cijfers hebben we de opwarming van de aarde in 2024 ook in het menselijk leven ervaren:
- Hittegolven in Zuid-Azië veroorzaakte duizenden doden en bracht de infrastructuur van ziekenhuizen in gevaar.
- Door overstromingen in Brazilië raakten in één maand meer dan 500,000 mensen ontheemd.
- Mislukte oogsten in delen van Afrika en Azië zorgden voor een verergering van de voedselonzekerheid.
- Bosbranden van Canada tot het Middellandse Zeegebied verwoestten miljoenen hectares, waardoor enorme hoeveelheden koolstof weer in de atmosfeer terechtkwamen.
Deze gebeurtenissen benadrukken dat klimaatverandering geen abstract, ver weg risico is, maar een realiteit die economieën, zorgstelsels en migratiepatronen verandert.
Een nieuw klimaattijdperk?
Wetenschappers hebben deze periode omschreven als een "nieuw klimaattijdperk", waarin niveaus van opwarming die voorheen extreem leken, de nieuwe norm worden. De aanhoudende overschrijding van de grens van 1.5 °C in de opwarming van de aarde in 2024 past perfect bij dit label.
Waarom is dit punt zo belangrijk?
- Feedbacklussen: Opwarmend ijs, uitgedroogde bossen en methaanuitstoot door dooi permafrost kan de opwarming versnellen.
- Grenzen van aanpassing: Infrastructuur en landbouw zijn ontwikkeld op basis van oude klimaatnormen. Als deze normen worden overschreden, kan dit een enorme ineenstorting tot gevolg hebben.
- Beleidsvertraging: Zelfs met de drastische vermindering van emissies die nu beginnen, is er al sprake van enige extra opwarming vanwege eerdere emissies.
- Vooruit kijken: 2025 en verder
Klimaatexperts voorspellen dat 2025 iets koeler zal zijn door de opkomst van La Niña, maar het zal waarschijnlijk nog steeds een van de drie warmste jaren ooit worden. Dat wil zeggen dat een kortetermijndaling het langetermijnpatroon niet zal omkeren.
Belangrijke prioriteiten voor de toekomst zijn:
- Snelle decarbonisatie: Overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie.
- Klimaataanpassing: Het bouwen van infrastructuur die bestand is tegen hitte, stormen en zeespiegelstijging.
- Op de natuur gebaseerde oplossingen: Het herstellen van bossen, wetlands en mangrovebossen om koolstof vast te leggen en de gevolgen van het klimaat te beperken.
- Wereldwijde samenwerking: Verbetering van de wereldwijde klimaatfinanciering en mechanismen voor rampenbestrijding.
Lees ook: Hittegolven in zee verstoren het leven in de oceaan – van kelpbossen tot gigantische walvissen
De oproep die we niet kunnen negeren
Opwarming van de aarde in 2024 is niet zomaar een krantenkop – het is een waarschuwing dat ons klimaatsysteem gevaarlijk terrein betreedt. De aanhoudende overschrijding van de grens van 1.5 °C, recordtemperaturen in de oceanen en een toename van extreme klimaatgebeurtenissen bevestigen dat we te maken hebben met een voortdurend veranderende wereld.
De vraag is niet langer of klimaatverandering ons zal treffen, maar hoe snel we ons kunnen aanpassen en of we het ergste überhaupt nog kunnen voorkomen. De wetenschap is er, de gegevens zijn binnen en de menselijke kosten lopen op. Wat overblijft, is de politieke en maatschappelijke wil om in actie te komen.
We kunnen 2024 misschien niet terugdraaien, maar we kunnen wel bepalen of het het begin is van een onontkoombare opwaartse spiraal of het jaar waarin eindelijk actie voor verandering werd ondernomen.
Lees ook: Recordhittegolven op zee in 2023 troffen 96% van de oceanen en duurden veel langer
Veelgestelde vragen
1. Waardoor werd 2024 het warmste jaar ooit gemeten?
De recordhitte van 2024 werd veroorzaakt door een combinatie van langdurige uitstoot van broeikasgassen en een sterke El Niño. Verhoogde CO₂-niveaus (~424 ppm), recordhoge methaanconcentraties (~1,920 ppb) en een ongekende warmte-inhoud van de oceaan versterkten de opwarming.
2. Waarom is het belangrijk om de temperatuur met 1.5 °C boven het pre-industriële niveau te brengen?
De drempel van 1.5 °C, vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs, vormt een kritiek punt waarboven de risico's van extreem weer, biodiversiteitsverlies, zeespiegelstijging en voedselonzekerheid sterk toenemen. Hoewel de overschrijding van de grens in 2024 slechts een jaar duurde, zou het decennialang aanhouden van dergelijke niveaus onomkeerbare veranderingen kunnen veroorzaken.
3. Welke invloed had de opwarming van de aarde in 2024 op weersomstandigheden?
De extreme hitte zorgde voor Antarctische winterhittegolven die tot 28 °C boven normaal waren, verergerde droogtes, intensiveerde stormen zoals orkaan Helene, versnelde het terugtrekken van gletsjers en leidde tot massale koraalverbleking, waardoor ongeveer 84% van de riffen wereldwijd werd aangetast.
4. Betekent dit dat we een nieuw klimaattijdperk zijn binnengegaan?
Wetenschappers waarschuwen dat aanhoudend hoge temperaturen, zelfs tijdelijk aangewakkerd door El Niño, wijzen op een mogelijke nieuwe basislijn voor het wereldwijde klimaat. Als de uitstoot van broeikasgassen hoog blijft, zouden jaren zoals 2024 wel eens de norm kunnen worden in plaats van de uitzondering.
5. Kunnen we verdere opwarming nog voorkomen?
Ja, maar dat vereist onmiddellijke en grootschalige actie: snelle decarbonisatie van energiesystemen, bescherming en herstel van natuurlijke koolstofputten, investeringen in klimaataanpassing en sterke internationale samenwerking om de doelstellingen voor emissiereductie te halen.
0 reacties